Moeten of willen? | #MijnHoofddoek

Tijd om weer ergens dankbaar voor te zijn. Dit is het moment waarin mijn onderbewuste naar mij schreeuwt: we moeten altijd dankbaar zijn voor alles! Helemaal waar. Maar vandaag ben ik extra dankbaar voor mijn keuzes en dat ik die keuzes heb mogen maken. Ondanks dat ze niet door iedereen altijd even goed gerespecteerd of gewaardeerd worden.

Toen mijn ouders voor het eerst hun kinderen moesten inschrijven bij een middelbare school waren ze erg bang dat ze een verkeerde keuze zouden maken. Ze waren zich erg bewust van het feit dat de jaren van het middelbaar onderwijs een cruciale rol speelden in de vorming van hun persoonlijkheid alsmede hun toekomst. Mijn vader heeft veel onderzoek gedaan en bleef navragen over de ene school na de andere. Uiteindelijk kwam hij tot de verantwoorde conclusie dat het Canisius College op de Berg & Dalseweg de beste keuze was. Mijn broers hadden dan ook niets meer te kiezen. Zielig, denk je? Nee hoor… wat weet een kind van 12 jaar nou wat het beste is voor zijn toekomst!

Eén van de aspecten die mijn vader aantrekkelijk vond aan het Canisius Collega is dat het een katholieke school was. Althans, er werd niet meer lesgegeven in de katholieke religie, maar het stond bekend als een katholieke school.
Zoals wel duidelijk mag zijn, zijn mijn ouders moslims en zijn ik en mijn broers en zusjes opgevoed met de islamitische leer en cultuur. Vele weten dit niet maar het christendom is nauw verwant aan de islam. Dus mijn vader dacht, het is goed als zijn kinderen tijdens hun middelbare school jaren in ieder geval opgroeien tussen gelovigen (even simpel gezegd).

Je zult, denk ik, inmiddels ook begrijpen dat het CC een erg witte school was. Nee, niet erg… Het was (en is nog steeds) een witte school. Mijn broers en twee vrienden waren de enige leerlingen die opgroeiden met twee culturen. Nou, voor hun was dat nog niet erg moeilijk. Het waren immers leuke jongens en ze hadden elkaar. Het was lastig om ze niet leuk te vinden, zelfs nu.

Mijn ouders zijn gezegend met 6 kinderen. De eerste drie zijn jongens en de laatste drie zijn meisjes. Er zat wel een aantal jaar tussen de derde jongen en het eerste meisje: mijn jongste broer is 31 en ik ben 24. Dat maakt 7 jaar verschil. Tegen de tijd dat ik mijn ervaring op de middelbare school moest ondergaan, moest ik dat helemaal alleen doen. Ik had ook geen vrienden van de basisschool die met mij meegingen. Voor iedereen is het spannend. Maar voor mij was het extra spannend. Ik wist namelijk dat het een witte school betrof en ik wist dat ik de enige zou zijn die anders was. Ik had er namelijk voor gekozen een hoofddoek te dragen.

Ik weet nog dat ik voor het eerst de grote drama zaal binnen liep, waar ze jaarlijks alle brugklassers welkom heetten. Gek is het, maar zelfs als kind zoek je als eerst naar personen waarin jij jezelf kan herkennen. Nog gekker was dat ik mij daar onwijs bewust van was terwijl ik dat deed: mijn ogen scanden de zaal, op zoek naar iemand met een kleurtje, donker haar, een outlander look… Ik kon er nog best een aantal spotten. Maar allemaal brugklassers met gewone Nederlandse namen en die gewoon met één cultuur opgegroeid zijn. Op dat moment was dat een flinke teleurstelling. Ik was mij namelijk zo bewust van alle ogen die op mij gericht waren. Zelfs docenten keken mij raar aan! Ik was de enige in de zaal met een hoofddoek en later kom ik erachter, de enige op de hele school!

Het was een grote uitdaging. Eén die ik niet aan wilde gaan. Ik wilde er van weg rennen, zo snel als mijn benen mij konden dragen. Ik wist echter dat ik geen keus had. Die diploma moest ik toch halen als ik een toekomst wilde en mijn ouders zouden geen andere school accepteren: het CC was een familietraditie geworden.

De allereerste zweepslag kreeg ik toen ik niet mee mocht doen met de eerste gymles. Ik moest mijn hoofddoek af doen als ik mee wilde doen. Ik weet ook nog dat mijn ouders en mijn broers een heel proces hebben moeten doorlopen met de decanen, de directrice en de gymdocenten om hier niet zo moeilijk over te doen. We waren niet in overtreding van enige schoolregels (logisch ook, ze hadden niet eerder te maken gehad met een hoofddoek om hier een regel voor te maken). Na bewezen te hebben dat een hoofddoek gewoon veilig is met sport en beweging was deze zaak voor eens en altijd besloten. Ik weet niet meer precies hoe lang het heeft geduurd maar ik weet wel dat ik een aantal lessen niet mee kon doen. Nou, daar zit je dan, op het bankje in de gymzaal. Je hoort er al niet bij en nu mis je ook nog de kans een poging te wagen.

Ik zal eerlijk zijn, mijn eerste twee à drie jaren op het CC waren niet leuk. Ik heb er niet van genoten. Ik heb mezelf ook erg afgesloten van iedereen die mij niet mocht (wat bijna iedereen betrof) en heb mij gestort op mijn studie. Ik was misschien niet degene die altijd de hoogste cijfers haalde, maar ik was wel degene die altijd netjes haar huiswerk af had, netjes op tijd begon te leren voor proefwerken of later SE’s. Ik zag de onaangekondigde slo’tjes altijd aankomen en had ook altijd een goede voorbereiding. Als iemand samenvattingen of uitleg wilde, dan was hij bij mij aan het juiste adres. Ik was echt een StudieNerd.
Maar om eerlijk te zijn, ik had een klein groepje vrienden, die er allemaal ook niet echt bij hoorde. Toffe meiden en jongens die gewoon lekker zichzelf durfden te zijn. Die gingen wel graag met mij om. Ook deze vriendschappen waren echter erg oppervlakkig. Zolang we het niet hadden over mijn cultuur, de islam, mijn hoofddoek of hoe streng mijn ouders (volgens hen) waren, was alles rozengeur en maneschijn. Zodra die onderwerpen naar boven kwamen besefte ik me, these friendschips won’t last long.

Mijn hoofddoek is nooit geaccepteerd en bovendien nooit gezien als een keuze. Niemand van mijn autochtone relaties heeft ooit geloofd dat het ging om een eigen keuze. Het grappige is dat het in werkelijkheid ook eigenlijk geen eigen keuze is geweest. Aan de andere kant weer wel, maar ook weer niet. Ja, ingewikkeld, hè. Just bear with me, ik ga het je uitleggen.

Autochtone Nederlanders, of niet-moslims vragen altijd: heb je zelf gekozen voor het dragen van je hoofddoek? Dames die een hoofddoek dragen reageren vaak met ja. Oke, so far, so good.
Vervolgens komt de vraag, is de hoofddoek verplicht in de islam? Dames die zowel een hoofddoek dragen of geen hoofddoek dragen reageren dan meestal met nee. So far, not good.

Mensen, houden we onszelf voor de gek? Of proberen we de islam minder streng te laten lijken? Of willen we onszelf ervan overtuigen dat we niets verkeerds doen? Laat dit duidelijk zijn, de hoofddoek is verplicht voor iedere moslima. Als volwassene dame voldoe je niet aan de verwachtingen van God wanneer je geen hoofddoek draagt en je slechts modest kleedt.

Dus ja, als je mij vraagt of de islam een vrouw verplicht een hoofddoek op te doen, dan is het antwoord ja. Is de islam daarmee een wrede religie? Is God daarmee oneerlijk? Wordt de vrouw daarmee onderdrukt of achtergesteld? Nee, nee en nog eens nee. Om het niet lang te maken, de hoofddoek is een ware zegen voor de vrouw. Op het moment dat een vrouw onderdrukt, misbruikt en achtergesteld werd heeft de islam de vrouw rechten en daarmee waarde gegeven. De hoofddoek was daar een belangrijk middel voor en heeft daarin een immens grote rol gespeeld. In de tijd van onze geliefde profeet (v.z.m.h), als ook in de huidige tijd. Hoeveel acties en stichtingen zijn er wel niet opgericht voor vrouwen die slachtoffer zijn geworden van seksuele intimidatie of misbruik? Denk aan de recentelijke internationale beweging #MeToo. Ga bij jezelf na hoeveel dit er zijn en hoe vaak je er wat over hoort. Vervolgens wil ik dat je na gaat hoeveel er van dat soort campagnes, bewegingen of stichtingen zijn opgestart voor mannelijke slachtoffers (We hoeven elkaar hier niet voor de gek te houden. Ik weet dat er ook mannelijke slachtoffers zijn, maar we weten allemaal dat dat gaat om een uitzondering op de regel). Als dame met een hoofddoek heb je veel minder kans om hiervan slachtoffer te worden, want laten we nogmaals eerlijk zijn, mannen zijn gewoon minder snel geinteresseerd in een gesluierde dame. Je creeërt als het ware al afstand of een drempel met je hoofddoek.
Een andere vraag: dien je als vrouw in de islam gestraft te worden als je geen hoofddoek draagt? Ook niet. God is de enige die ons om verantwoording kan vragen. In feite heeft de moslima dus wel een keuze om een hoofddoek wel of niet op te doen.

Ieder van ons heeft wel eens te maken gehad met een soortgelijke keuze om een hoofddoek wel of niet te dragen. Denk aan die keer dat je een groepsreis geboekt hebt en je van de groepsplanning afweek om een ander monument te zien. Of die keer dat je in plaats van frisdrank bij je menu, een milkshake hebt genomen tegen een hoger bedrag. En die keer dan, dat je voor je studie een bepaalde laptop aanschafte terwijl je onderwijsinstelling een ander toestel aanraadde. De islam is ook zoiets; een levenswijze die je kiest toe te passen, een reisprogramma waarvoor je je wel of niet opgeeft, een menu waarvoor je wel of niet kiest, een curriculum waaraan je je wel of niet dient te houden. Het betreft een pad waar je voor wil gaan, ondanks de gevaarlijke of steile wegen die je dient te nemen als je doelt op de eindbestemming die de islam je belooft. Als je dit pad kiest te nemen moet je weten dat je een kaart toegewezen hebt gekregen, waarop ook deels een handleiding voor alle middelen die je nodig zult hebben tijdens deze reis en aanwijzingen die je bepaalde wegen helpen te herkennen. Dit wordt jou beloofd: als je deze kaart met handleiding en aanwijzingen volgt, dan zal je gegarandeerd arriveren op die eindbestemming waar je zo graag naar toe wilt. Je hebt daarin zelf de keuze om wellicht een paar keer wat minder steile omwegen te nemen. Of dat je i.p.v. een paard een crosser neemt, omdat dat dat veel sneller gaat. Misschien kies je er ook voor je tas met vijftig procent water te vullen en de andere vijftig procent met voedsel, terwijl in de instructies duidelijk wordt geadviseerd om ook een EHBO kit mee te nemen. Bovendien is de conditie van de één niet hetzelfde als die van een ander.

Als ik er voor kies als moslim te leven dan verplicht ik mijzelf alles te doen wat de Quran en de Sunnah (overleveringen van onze profeet (v.z.m.h.) mij opleggen. De ene aanwijzing voer ik beter uit dan de ander en de ene instructie is makkelijker dan de ander. Ik mag mijzelf echter absoluut niet voor de gek houden en beweren dat de aanwijzingen en instructies die ik minder goed uitvoer niet verplicht zijn. Je kunt niet voor maar een deel moslim zijn. De hoofddoek lijkt mij veel te hebben ontnomen. Ik heb geen leuke high school years gehad en ik heb altijd moeite gehad met het shoppen van mooie outfits die goed passen bij de regels van de hoofddoek en het kleden als moslima in het algemeen. Ik kon er niet uit zien als de andere meiden op mijn school. Maar de hoofddoek heeft mij ook iets gegeven wat ik nooit met iets anders zou ruilen: mijn identiteit. Ik weet wie ik ben, ik weet waarvoor ik sta en ik weet wat mijn eindbestemming is. Niemand kan mij dat ontnemen. Ik kan alleen maar dankbaar zijn voor het feit dat ik sterk genoeg ben geweest om mijn hoofddoek op te houden. Aan alle andere dames die het nog steeds moeilijk vinden – om wat voor reden dan ook – wil ik zeggen: de tijd zal komen dat ook jij sterk genoeg bent om te zeggen, ik sta achter de hoofddoek en ik doe hem op. Wees niet te streng voor jezelf. Als je er maar vertrouwen in hebt dat die tijd een keer komt.

Toen ik begon met mijn studie aan de hogeschool, heb ik de leukste mensen ontmoet. Andere moslims en moslima’s waarin ik mezelf wél kon herkennen. Ik weet nog dat ik dacht tijdens het lachen en discussiëren van onze cultuur, religie en hoe streng onze ouders waren: these friendships will last long.

Here’s my point: sommige keuzes kunnen lastig zijn en kunnen je veel ontnemen. Waarom zou ik als jonge, ambitieuze dame in Nederland het mezelf moeilijk maken? Doe gewoon lekker die hoofddoek af, Arwa. Draag ook eens lekker een kort rokje of broekje en doe ook lekker een t-shirt aan in de zomer. Blijf ook eens wat langer na een borrel en neem ook gezellig eens een glaasje wijn of een biertje. Dat is toch veel makkelijker. Mensen zullen je sneller accepteren en je zult er makkelijker bij horen.
Is dat zo? Zou ik sneller geaccepteerd worden? Zou ik er makkelijker bij horen? Daar geloof ik dus niet in. Ik ben en blijf een Nederlander met een immigratieachtergrond. Mijn naam blijft hetzelfde en ook al heb ik grote, blauwe ogen, ik kan niet doorgaan voor standaard Nederlands. Anderen zullen zich misschien meer comfortabel voelen om met mij om te gaan (er zullen minder drempels zijn), maar het zal weer gaan zoals mijn vriendschappen op de middelbare school: zodra de onderwerpen van mijn cultuur, religie en hoe streng mijn ouders zijn naar boven komen zal ik weer denken these friendships won’t last long. En laat het inmiddels duidelijk zijn, deze gedachte komt bij op als ik mezelf niet kan zijn.

Ja, ik zou het mezelf veel makkelijker maken om mijn doelen te bereiken in dit land als ik mijn hoofddoek afdeed. Ik zou makkelijker aan een mooie baan komen. Ik zou makkelijker geaccepteerd worden en mensen zullen niet meer raar naar mij kijken als ik ergens binnenkom. Maar wat zegt het over mij als ik ervoor kies mijn identiteit op te geven omdat ik makkelijk geïntimideerd wordt door de mensen die weinig meegekregen hebben van deze grote wereld en haar culturen? Omdat diezelfde mensen niet bestendig zijn tegen een mini culture shock?

Waarom deel ik dit met jullie?

Zusjelief heeft afgelopen week geweldig nieuws ontvangen: ze is geslaagd! Gymnasium ook nog. De komende periode mag ik de trotse zus uithangen. Omdat Amany zo een voorbeeldige leerling is (kuch kuch) hebben ze haar, samen met een andere leerling, uitgekozen om een eind rede te geven. Voor haar is dat een hele eer, want zij – like me – kwam deze school voor het eerst binnen als een buitenbeetje, maar is het gelukt deze school te verlaten als een echte baas – not like me.

Dat zette mij de afgelopen week aan het denken. Haar is het gelukt om – ondanks de verschillen en haar hoofddoek – zich toch thuis te voelen en mee te draaien met de sfeer alsof ze erbij hoorde. Mijn zusje behoorde tot de ‘’populaire groep’’ en heeft erg genoten van haar tijd op de middelbare school. Ook al was zij ook het enige meisje op de hele school met een hoofddoek. Haar hoor je echter makkelijk zeggen, ik ben gewoon een volwaardige Nederlander en iedereen die daar anders over denkt mag de pot op. Dan begin ik mij een beetje zorgen te maken. Ik vraag mij dan af, komen die woorden vanuit een hoge dosis zelfvertrouwen of vanuit een hoge dosis naïviteit; vanuit een gebrek aan frictie en ervaring in de samenleving van Nederland? Ze heeft nooit echt moeten vechten voor haar identiteit. Ze heeft nooit echt moeten verklaren waarom zij een hoofddoek draagt, nooit is zij afgewezen of buitengesloten door docenten of leerlingen vanwege haar hoofddoek. Ik en mijn andere zusje hadden de paden al schoongeveegd voor haar op het CC. De docenten hadden met mij een proefperiode en met het tweede zusje een ‘’wenperiode’’ en tegen de tijd dat het derde zusje naar het CC ging was het slechts, ‘’Oh, daar heb je nog een zusje van de El-Gharabawy’s.’’ i.p.v. ”Oh, een leerling met een hoofddoek’’. Amany heeft nog niet hoeven te strugglen en hopelijk nooit. Maar als ze had gestruggled dan was ze op de hoogte geweest van de realiteit en begreep ze dat ze in de ogen van de maatschappij geen volwaardige Nederlander is, maar een Nederlander met een ándere cultuur. Dus is zij wel immuun genoeg tegen situaties straks in de volwassen, professionele wereld?

Mijn broer, Aiman, zet zich al erg lang internationaal in voor vrouwenrechten. Zo is hij van mening dat de verandering die allang had moeten plaatsvinden nog lang op zich kan laten wachten zolang jonge moslima’s in Nederland nog steeds angst ervaren bij de keuze van een hoofddoek. Op #WorldHijabDay schreef hij het volgende:

Het heeft mij altijd verbaasd hoe de hoofddoek als kledingstuk zoveel ophef heeft kunnen veroorzaken in samenlevingen waar ‘vrijheid’ wordt gezien als een fundamenteel recht, wat gekoesterd moet worden en gewaarborgd moet blijven.
Uiteraard spelen in het hoofddoekendebat religie, gender en klasse een rol. Maar de hoofddoek werd pas een doorn in het oog toen het door jonge vrouwen werd gedragen op scholen, universiteiten en in het professionele leven. Toen pas rezen de vragen of de hoofddoek wel of niet in het straatbeeld van ons Europa past; willen wij wel een vrouwelijke arts met hoofddoek in het ziekenhuis? Een juriste bij de rechtbank? Een docente op een openbare of een christelijke school? Opmerkelijk, want aan die eerste golf veelal ongeletterde moslimvrouwen nam niemand aanstoot en werd er geeneens zoveel aandacht aan besteed. Wie zou zich immers ergeren aan een poetsvrouw met hoofddoek?
Ja, ik verbaas mij nog steeds dat in het ‘Judeo-christelijke Europa’, Maria, de moeder van Jezus, bestempeld zou worden als mislukte integratie, en volgens velen zelfs een ‘kopvoddentax’ zou moeten betalen.

Aiman El-Gharabawy #WorldHijabDay #InternationalWomenRights

Amany en vele jonge dames met haar hebben deze wereld waarin Aimans visie van toepassing is nog niet van dichtbij meegemaakt. Het advies wat ik aan haar en alle jonge meiden met een hoofddoek of een tweede cultuur geef is het volgende: kies voor jezelf, je eigen geschiedenis, je eigen wortels, je eigen origine. Kies voor de Nederlander in jou, als ook de buitenlander in jou. Kies voor je hoofddoek, je religie en je waarden en normen. Kies voor je toekomst. Kies voor het leven zoals jij die wil leiden en laat niets of niemand je in weg staan. Kies voor de keuzes waarvoor jij kan en mag kiezen. En tegen de mensen die op je pad komen en over je twijfelen zeg je simpelweg: ik kies voor al mijn kleuren, kies jij er slechts een paar of neem je ze ook allemaal?