Luiheid wordt niet echt als een deugd beschouwd, dat wil zeggen: lui zijn is geen ethisch aanvaardbare manier van handelen of leven. Wie zijn reputatie hoog wil houden, vermijdt het beste de associatie met dit woord.
Gerust kan gezegd worden dat iedereen last heeft van luiheid, zonder uitzonderingen of bijzondere gevallen. We kunnen dus ook aannemen dat het niet erg is om eens in de zoveel tijd lui te zijn, want het is namelijk normaal; het is menselijk. Belangrijk is dus om niet te streng voor je zelf te zijn. Het is wel goed om alert te blijven. Daarom gaan we samen eens een kijkje nemen naar de definitie van luiheid, vóór jullie tips en tricks meekrijgen. Een probleem dien je namelijk aan te pakken vanaf de kern. Zonder te weten wat deze kern inhoudt, kom je niet snel verder. Dus wat houdt luiheid nu precies in?
Luiheid:
Het verkiezen van de makkelijke, minst moeizame manier om iets te bekomen, te doen desondanks het niet altijd de beste resultaten geeft.
Dus in simpel taalgebruik kunnen we hier het volgende uit opmaken: Als we lui zijn kiezen we voor de makkelijkste optie, waar we zo weinig mogelijk moeite voor hoeven te doen om iets te bereiken, terwijl we weten dat we op deze manier niet de resultaten zullen bereiken die we graag wensen te bereiken. Dus met andere woorden, lui zijn houdt in dat we bewust minder moeite inzetten ondanks het feit dat we dondersgoed weten dat we zo niet onze doelen halen. Denk hier eens over na…
Gek is dat, vinden jullie niet? Waarom zou een persoon die weet wat er voor nodig is om zijn/haar doel te bereiken, niet gewoon dat doen wat hij/zij hiervoor dient te doen? Dat is eigenlijk een beetje dom. Maar toch doen we het. Wij allemaal. Toch schijnen we een soort zwakte te hebben op bepaalde momenten voor bepaalde verantwoordelijkheden.
Om dit gekke concept beter te begrijpen ben ik de literatuur ingedoken. Ik stuitte op een gek synoniem voor luiheid dat veel over de geschiedenis van dit concept onthult. Oblomovisme. Iemand die lijdt aan oblomovisme is ookwel extreem lui. Zijn gedrag kan erg lijken op dat van iemand die depressief of melancholisch is. Maar wie lui is, kiest daar zelf voor. Het woord lijden is dus eigenlijk niet echt op zijn plaats hier.
Het woord Oblomovisme is afgeleidt van de naam Oblomov, de hoofdpersonage uit de roman van Ivan Gontsjarov uit 1858. Het verhaal gaat over Ilja Oblomov, een jonge Russische edelman, die in het hele boek nauwelijks zijn bed uitkomt. Hij is besluiteloos, passief en kan geen verantwoordelijkheid dragen. Met als consequentie dat zijn geliefde hem verlaat voor een meer dynamische man en zijn vrienden hem bedriegen en bestelen. Oblomov is hiermee synoniem geworden voor iemand die er uit luiheid niet in slaagt om een zinvolle invulling aan het leven te geven.
Ook in het christendom kent het begrip een lange traditie: monniken werden door het concept geplaagd. De parabel van het gebruik der talenten is hier een ged voorbeeld voor (Matteüs 25, 14-30). De dienaren die de talenten van hun heer kregen vermeerderden tijdens zijn afwezigheid, worden beloond. Maar diegene die de eigendom van zijn heer enkel maar bewaard had, wordt uitgemaakt voor “luie en slechte knecht” en zijn talent wordt hem afgenomen. Met dit kunnen ook herkennen in wat luiheid met ons doet: onze competenties en vaardigheden verliezen meer kwaliteit zolang we ze niet gebruiken.
Luiheid is dus een erg bekend concept dat ver terug gaat in de tijd. Het is dus niet alleen kenmerkend voor de tijd waarin we nu leven en de arbeidsethos van tegenwoordig. We hebben de neiging om iemand snel lui te noemen en niet te vergeten, we hebben tegenwoordig zelf heel snel de neiging om ”lekker te niksen”, ”gewoon even niets doen.”, ”even niets aan onze hoofd te hebben”. Zo slecht hoeft dat niet altijd te zijn. Luiheid kan ons soms even de kans geven om bewust te raken van het hier en nu. We zijn zo geprogrammeerd door de huidige maatschappij om alleen maar door en door te gaan, dat we vergeten om tijd en aandacht aan onszelf en onze eigen persoonlijke dromen te geven. In deze arbeidscultuur werken we vaak aan de dromen van een ander. Deze mogelijkheid is voor ons vaak slechts een middel of manier om een goed leven te kunnen leiden en om onszelf en onze families te kunnen onderhouden. Daar is niets mis mee, maar het kan vermoeiend worden want wat centraal staat in jouw dagelijks leven is eigenlijk de droom van een ander. Waar je dus aandacht aan geeft is niet meer gebalaceerd (te veel aandacht voor een andere droom en andere doelen, te weinig aandacht aan je eigen dromen en doelen) We werken gemiddeld 40 uur per week aan de doelen van iemand anders, en onze eigen dromen en doelen vallen daarmee weg. Het is dan ook niet gek dat we af en toe zeggen; “Ik doe nu gewoon even liever niets, wat de consequenties ook zijn”. En het stemmetje in je achterhoofd gaat verder: “Wat maakt het uit, het is toch niet jouw droom wat risico’s loopt.” Daarom kan luiheid ons een erg relaxed en gelukkig gevoel geven.
Lange termijn luiheid kan ons echter erg achteruit brengen. Zoals ik eerder zei: onze competenties en vaardigheden verliezen meer kwaliteit zolang we ze niet gebruiken. Niet alleen fysieke zwakte is een mogelijk gevolg, ook mentale zwakte. We kunnen onze zelfvertrouwen en vastberadenheid verliezen als luiheid het over neemt. Ongewenste gedachtes sluipen ons verstand binnen omdat we het contact met de realiteit langzaam kwijt raken. De wijze waarop wij de wereld om ons heen gaan zien en daarmee onze waarheid veranderd hier ook mee. We gaan vaker aannames maken over hoe zaken in elkaar zitten, ervan uitgaande dat de wereld er nog steeds hetzelfde uitziet als op het moment dat we in onze schelp kropen voor ”rust”.
Luiheid kan ons soms de mogelijkheid geven om even bij te komen, even op adem te komen. Dat klopt ook. Maar niet als het te lang duurt. Als het te lang duurt zuigt het juist de energie die we hebben op. We raken uit balans, onze routines stoppen en de dremel wordt steeds groter om weer aan de slag te gaan, om iets te ondernemen. En als we weer genoeg moed (geen energie, want dat hebben we bijna niet meer in dat geval) bij elkaar geraapt hebben om iets te ondernemen, ervaren we het als immens lastig om door te pakken. Gewenning aan ”niets doen” – liheid dus – werkt in die zin eigenlijk een beetje als verslaving.
Dus hoe pakken we deze sluwe vijand aan?
1. Herken en analyseer
Als je de volgende keer weer even lui wil zijn, betrap jezelf en probeer te achterhalen waarom je je zo voelt. Maak het voor jezelf inzichtelijk wat de reden is dat je moe bent, geen zin meer hebt, te veel druk ervaart… Wat is de reden dat de behoefte bij je opkomt om er even tussenuit te gaan. Vaak zal het gewoon een concentratie dipje zijn, iets wat een frisse neus of een stuk fruit kan opknappen. Maar wanneer je merkt dat er al meer dan een uur voorbij is en je komt niet echt ver, je werktempo is gedaald, je focus switcht van de ene zaak naar de andere, je voelt je suf… neem dan een moment voor jezelf om te reflecteren en te kijken wat je op dat moment nodig hebt om verandering te brengen in de situatie. Misschien komt die energie of die concentratie die dag helemaal niet meer terug. Dat kan. Je werkgever kan je ook niet dwingen door te pakken als je brein en je lichaam duidelijk protesteren. In deze gevallen is het slim om te zoeken naar werk of taken op te pakken die niet zoveel energie of concentratie van je vergen. Het meest ideale is als je gewoon naar huis kan, je rust kan pakken, jezelf weer kan opladen en kan zeggen, morgen weer een dag. Maar weinig van ons hebben het geluk zo’n werkgever te hebben.
2. Breng variatie in je werk
Negen van de tien keer zijn het dezelfde taken die ons luiheid bezorgen. Een klus wat te saai is en weinig uitdaging heeft, of een ingewikkeld boekwerk wat erg veel lastige woorden bevat. Het handigste is om je taken onder te verdelen in kleinere taken. Wees niet te streng voor jezelf. Tuurlijk we willen dingen graag snel af hebben, maar niet ten koste van onze energie en daarmee de kwaliteit van ons werk. Moet je tachtig bladzijdes lezen aan protocollen? Die hoeven niet perse vandaag af. Ik neem aan dat je ook andere taken hebt die op die dag voltooid dienen te worden. Verdeel die tachtig bladzijdes over drie dagen bijvoorbeeld en pak naast dat blokuur lezen ook overige taken op. Zo breng je variatie in je werk en daarmee creeer je een minder saaie sfeer die ook dient als een schild tegen luiheid.
3. Stel doelen en werk aan ze.
Zoals ik net benoemde, is variatie een belangrijk element om luiheid te bestrijden. Als je dagelijks werkt zonder een persoonlijk doel te hebben om naar te groeien, geef je dag in dag uit eigenlijk weinig betekenis aan je dagen. Je staat op, voor je werk; je kleed je aan, voor je werk; je ontbijt, voor je werk; je reist naar je werk; je zet en werkt door, voor je werk; je komt ‘s avonds laat thuis, door je werk; je bent te moe om nog iets voor jezelf te doen, door je werk; je gaat vroeg naar bed, voor je werk; en je staat in de ochtend weer extra vroeg op, voor je werk. Het is absurd hoe eenzijdig ons leven eigenlijk is en hoeveel tijd we besteden aan iemand anders droom, om onszelf te kunnen onderhouden. Een eigen, persoonlijke doel is daarom van essentieel belang, om niet te vergeten dat we ook voor onszelf dienen te werken en voor ons zelf dienen te zorgen. Een doel en de betekenis daarvan brengen veel variatie in je leven. Je zult jezelf namelijk veel uitdagen als je doelen stelt en hieraan gaat werken. Je gaat niet alleen zoeken naar manieren om je werkgever blij te maken maar je gaat ook eens voor jezelf aan de slag. Je leven heeft weer meer betekenis want je bouwt aan je eigen toekomst. Geen dag zal het zelfde zijn.
4. Wees “committed”
Motivatie is belangrijk. Je moet honderd procent weten dat je iets wilt voor je er een doel van maakt. Anders zul je er niet net zo hard voor werken. Maar wat belangrijker is dan motivatie is commitment (ik gebruik het engels woord, omdat er geen geschikte vertaling is in het Nederlands voor dit concept). Commitment zorgt ervoor dat je naast je motivatie altijd kunt doorpakken. Consistentie en vastberaden zijn sterk aanwezigheid als je committed bent, in tegendeel tot het gemotiveerd zijn. Je doel of droom moet iets zijn wat een grote betekenis zal hebben in je toekomst en van grote meerwaarde is voor altijd! Dus niet iets wat je nu even een periode leuk lijkt om te doen, te kunnen of te hebben. Nee, iets waarvan je denkt als dat morgen al onderdeel zou zijn van mijn leven dan zou het iets zijn waar ik niet meer zonder mee zou kunnen/willen voor de rest van mijn leven. Het moet iets zijn wat onderdeel zal worden van je identiteit. Zo sterk moet je commitment dus ook geworteld zijn aan je doel zodat luiheid hier niet tegenop kan.
5. Neem je tijd.
Een doel hoeft morgen niet al bereikt te zijn en je droom zal morgen niet al werkelijkheid zijn. Tuurlijk, je wilt dat het zo snel mogelijk gebeurd, je wilt snelle resultaten zien. Maar geduld is van cruciaal belang als je gaat werken aan je dromen en doelen. Ik benoemde net variatie als belangrijke strijdmiddel tegen luiheid, dus om iets langdradig te maken kan inderdaad tegenstrijdig klinken, maar langdradigheid is goed om niet in de war te raken en onbewust geen chaos te creëren in je werk, noch in je hoofd. Neem je tijd en neem elke dag een kleine stap. Op die manier zal het ook makkelijker voor je zijn om je subdoelen te halen en zo zie je dus ook sneller resultaat. Lui zijn zal op een gegeven moment geen optie meer voor je zijn omdat je alleen nog maar gewend zult zijn om resultaat te boeken. Ook al zijn het kleine resultaten.
Blijf altijd productief. We hebben te weinig tijd in dit leven om stil te zitten en we hebben te veel tijd in dit leven om niets bereikt te hebben aan het einde van de rit.
Arwa Shahin
